De watertoets juridisch : het decreet integraal waterbeleid

startpagina nieuws foto's kaarten overheidsdiensten

Referenties

Welke weg volgt een verkavelingsaanvraag

Decreet integraal waterbeleid : de volledige wet-tekst van dit decreet van 44 blz
Memorie van toelichting bij het decreet geeft wat meer uitleg in mensentaal
Website van het VIWC met de geschiedenis van het decreet

Parlementaire vraag van 9/2/2006 van Veerle Heeren (zie blz 8 tot 13) over onder andere de verschuldigde planschade
Parlementaire vraag van 11/5/2006 van Anne Marie Hoebeke gesteld aan Minister Kris Peeters over onder andere de vergoedingsregeling bij een negatieve watertoets

Het uitvoeringsbesluit van de Watertoets dat op 1 november 2006 in werking is gegaan.
Op 20 juli 2006 keurde de Vlaamse Regering het ontwerp van uitvoeringsbesluit over de watertoets definitief goed. Het besluit geeft de lokale, provinciale en gewestelijke overheden, die een vergunning moeten afleveren, concrete richtlijnen voor de toepassing van de watertoets.

De Raad Van State

De website van het Raad Van State (RVS).

De belangrijkste bevoegdheid van de Raad van State is het beschermen van de burgers tegen administratieve willekeur. De RVS kan een 'tenuitvoerlegging' schorsen en 'administratieve handelingen' (bvb verkavelingsvergunningen, RUPs, ...) vernietigen als die strijdig zijn met de geldende rechtsregels. (bvb Decreet Integraal Waterbeleid).

Zoek zelf in de arresten van de RVS

Klik hier , vul in "watertoets" en druk op "search".

Studie van de beschikbare precedenten

18/1/2006 - Nevelen : Vernietiging van gemeentelijk RUP door Raad van State

De Raad van State vernietigde half januari een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) van de gemeente Nevele omdat geen watertoets werd uitgevoerd. De gemeente wou met dit plan een verkaveling mogelijk maken in een gebied dat vroeger meer dan eens blank stond.

download arrest 139.432

Kort verslag door BBL van deze zaak.

Het onderzoek, gedaan door N.V. Studiebureau HAEGEBAERT in opdracht van de gemeente bleek onvoldoende als watertoets.

Interessante uitspraken voor onze case :

"Dat het gemeentebestuur het bezwaar met betrekking tot wateroverlast en het verzoek van GECORO om een watertoets te doen heeft beantwoord door te stellen dat het gemeentebestuur op de hoogte is van het bestaan van een periodieke wateroverlast ter hoogte van (...) , maar in overleg met Aquafin door het studiebureau een oplossing wordt uitgewerkt en binnenkort de nodige voorzieningen worden getroffen, (...) geenzins steunt op de huidige bestaande toestand (...)"

De RVS maakt hier duidelijk dat alleen de huidige toestand van belang is voor de watertoets.
"- Overwegende dat het bestreden besluit (verkavelingsvergunning) zelf aanneemt dat het betrokken gebied "gevoelig is voor wateroverlast".
- Dat evenwel niet blijkt en overigens niet wordt beweerd (door de gemeente) dat het betrokken plan aan een zgn. "watertoets" werd onderworpen in de zin van voorvermeld artikel 8 §1 van het decreet betreffende het integraal waterbeleid.
- Dat een "engagement" van de gemeente om deze problematiek "op te lossen bij verdere invulling van dit gebied" op het eerste zicht niet volstaat om te voldoen aan de door dit artikel bepaalde verplichting "door het opleggen van gepaste voorwaarden of aanpassingen aan het plan" er zorg voor te dragen "dat geen schadelijk effect ontstaat of zoveel mogelijk wordt beperkt".

De RBS zegt hier dat de gemeente wel degelijk op de hoogte was van mogelijke waterproblemen maar heeft nagelaten om een watertoets te doen. De beloftes van de gemeente waren een engagement, maar zeker geen watertoets.

11/4/2006 - Oosterzele : Vernietiging van verkavelingsvergunning door Raad van State

Het hele verhaal :

De gemeente had niet op tijd de verkavelingsaanvraag behandeld.
Om die reden diende de eigenaar beroep in bij de Bestendige Deputatie.
De Bestendige Deputatie keurde de vergunning vervolgens goed, ondanks de negatieve watertoets.
Omwille van de negatieve watertoets wordt door Stedenbouw en de Gemeente beroep aangetekend bij de Minister.
De Minister keurt de verkaveling toch goed.
Omwonenden dienden voor de RVS klacht in tegen de Minister wegens schending van watertoets en principes van goed bestuur.
De RVS vernietigt de vergunning.

arrest 157.464

Interessante uitspraken voor onze case :

"De motivering van de bestreden beslissing (de vergunning) is in het licht van de watertoets feitelijk, rechtens en beleidsmatig onaanvaardbaar. Daarom mist het draagkracht om volgende redenen :
(...) Het overstromingsgevaar wordt overigens uitsluitend beoordeeld in het licht van een formeel cirterium, namelijk de aanduiding van de betrokken grond als risicogebied voor overstromingen, wat evenwel niet wordt voorgeschreven door artikel 3, §2, 17°"
Met deze louter formalistische overweging wordt in strijd met de verplichting van de overheid om haar beslissingen (verkavelen ja/nee) te baseren op een zorgvuldige feitenbevinding en -afweging, volstrekt voorbijgegaan aan de feitelijke (volgens de feiten) toestand van het bouwterrein en de onmiddellijke omgeving ervan (...)"

De RVS zegt hier dat uitsluitend kijken op indicatieve overstromingskaarten (zoals de Mechelse bouwdienst deed) niet genoeg is. De gemeente MOET rekening houden met ALLE materiaal (in ons geval foto's, getuigenis in bezwaarschriften, de mening van waterexperten, enz). Het excuus dat er voor deze zaken geen vakje is voorzien op de checklist is geen geldig argument.

"De bestreden beslissing geeft tenslotte geen afdoende antwoord op het uitgesproken ongunstig advies van de Afdeling Water van de Vlaamse Gemeenschap (...) "
"Daarenboven biedt de vergunningsvoorwaarde ook geenszinds een oplossing voor het verhoogde overstromingsrisico voor de omwonenden."
"Het innemen (door ophoging en bebouwing) van een gebied dat van natuure overstroombaar is maakt het onmogelijk dit gebied nog in te schakelen als bufferzone, ter bescherming van woningen gelegen buiten dat gebied."

25/1/2006 - Kontich : Raad van State schorste de verkavelingvergunning niet

De strijd tussen het Kontichs gemeentebestuur en het buurtcomité Flater Quater over de bestemming van een groot open binnengebied werd begin 2006 beslecht. De bouw van 57 éénsgezinswoningen en appartementsblokken met 198 woongelegenheden kan ongehinderd doorgaan. De Raad van State volgde uitzonderlijk niet het advies van de auditeur. De watertoets was hier maar één van de vele bezwaren die het buurtcomité tegen de verkaveling had. Slechts één van dit 27 blz zware arrest gaat over de watertoets.

download arrest 154.144

website van actiegroep Flater Quater

Samenvatting van de paragraaf over de watertoets :

Stedenbouw herinnerde (via haar advies) de gemeente eraan zich te houden aan de watertoets. In de vergunning van de gemeente is hier volgens Flater Quater niets over terug te vinden. De RVS stelt dat ...

dit niet hoeft opgenomen te worden in de vergunning omdat dit geen voorwaarde is voor de houders van de vergunning (de verkavelaars, bouwpromotors). Het is de gemeente zelf die bij haar beslissing (verkavelen of niet) hiermee rekening moet houden.
dat de Gemeente wel degelijk rekening heeft gehouden met de watertoets door te verwijzen naar het oorspronkelijk negatieve advies van de dienst Water van de Vlaamse Gemeenschap. Nadien werd het plan aangepast en adviseerde de dienst Water wel voorwaardelijk positief.
dat de RVS om deze redenen de bezwaren van Flater Quater i.v.m. de watertoets verwerpt.

Arbitragehof

Het Arbitragehof oordeelt niet over individuele verkavelingen maar waakt dat wetten en decreten (zoals de watertoets) in overeenstemming zijn met de Grondwet en met de regels i.v.m. de verdeling van de bevoegdheden van de federale Staat, de gemeenschappen en de gewesten.

Opzoeken van arresten van het Arbitragehof

Ga naar de website van het Arbitragehof.
Klik dan op "welkom","rechtspraak","arresten" en dan op "volledige lijst". Hier kan je alle arresten vinden op datum.

Samenvatting van arrest 32/2005

Arrest van 18/2/2005 : Verwerping van verzoek tot vernietiging van de watertoets

Twee VZW's die fungeren als belangengroep van eigenaars vroegen het Arbitragehof om de watertoets te vernietigen omdat ze in strijd zou zijn met de Grondwet en het Europees verdrag voor de Rechten van de Mens. Het Arbitragehof verwierp echter deze vraag en gaf meteen ook antwoord op de vraag naar schadevergoeding vanwege de eigenaars.

download arrest 32/2005

Interessante uitspraken :

Conclusie over de zogenoemde planschade die verkavelaars zouden kunnen eisen :

... moeten de bestreden maatregelen (de watertoets en de daaruit volgende weigering van verkavelingsvergunnning) worden beschouwd als door de overheid in het algemeen belang opgelegde beperkingen die niet tot gevolg hebben dat zij (de overheid) tot schadeloosstelling is gehouden, ...

Over overstromingsgebieden :

"Een overstromingsgebied is (...) een begrenst gebied dat op regelmatige tijdstippen kan overstromen en dat als dusdanig een waterbergende functie vervult of kan vervullen. De overstromingsgebieden worden afgebakend in de stroomgebiedsbeheerplannen en de bekkenbeheerplannen (DuLo plannen) Uit de aard zelf van de overstromingsgebieden volgt dat het hier gaat om gebieden die in beginsel niet voor bebouwing in aanmerking komen"

Over de verplichtingen van de gemeente :

"De overheid moet bij het nemen van de beslissing over de vergunning rekening houden met de relevante door de Vlaamse Regering vastgestelde waterbeheerplannen, ... ,waarbij in elk geval de doelstellingen en de beginselen van het integrale waterbeleid worden getoetst."

Over de kracht van DuLo :

"Artikelen 42, par 1 en art 46 par 1 van het decreet op grond waarvan de bekkenbeheerplannen en deelbekkenbeheerplannen absolute bouwverboden mogen opleggen in de overstromingsgebieden."